09/08/2024

Ja ku vjen ajo ditë e DokuFest që mishëron zemrën dhe shpirtin absolut të festivalit: programi New Wave x Future is Here. Kino Lumi, një nga organizimet më magjepsëse të kinemasë në festivalin e vendosur në zemër të Lumbardhit të Prizrenit, me një audiencë të mbushur si sardelet, priti edicionin e 12-të të Future is Here dhe edicionin e 3-të të filmbërësve të Valës së Re (New Wave) të Kosovës.

Misioni i DokuFest-it për të fuqizuar të rinjtë, si dhe zërat e rinj në peizazhin kinematografik të Kosovës ka qenë gjithmonë një element thelbësor si brenda ashtu edhe jashtë festivalit. Megjithatë, me përpjekjet e vazhdueshme për të sjellë të bashkuar të rinj të apasionuar pas tregimit dhe për t'i udhëzuar ata në përdorimin e filmit si një metodë për vetë-shprehje, edhe ekipi i DokuFest e ka pasur të vështirë të parashikojë rezultatet magjepsëse të zërave të fuqishëm që dalin nga gjenerata e re e filmbërësve të Kosovës.

Shfaqja e së martës në Kino Lumit filloi me 17 O’ Clock nga Flaka Kokolli, një projekt i iniciuar dhe përfunduar si pjesë e Granteve të Filmit të DokuFest, “Mbështetje për valën e re të filmbërësve të Kosovës”, në bashkëpunim me Ambasadën Suedeze në Kosovë. Ndërsa filmi i Flakës është i treti që merr mbështetje nga kjo iniciativë, është i pari që përdor dokumentarin e animuar si medium. Mbi 10 minuta të punuara bukur, 17 O’ Clock na çon brenda një shtëpie të prekur nga lufta dhe fatkeqësia, por e mbrojtur nga dhembshuria dhe pastërtia e prindërve. Duke përdorur ngjyra të buta kafe, Flaka eksploron mënyra të reja, ngushëlluese për të trajtuar errësirën, zërin dhe pashmangshmërinë përmes lojës së fëmijëve dhe pafajësisë së rinisë, e cila është në kontrast me fatkeqësitë e botës, por edhe i plotëson ato. “Nëpërmjet këtij filmi, unë gjithashtu dua t'i bëj një nderim të veçantë brendisë së shtëpive tona në fillim të viteve 2000,” thotë Flaka. "Kur kthehem prapa për të parë mënyrën se si ishin gjërat, ndihem sikur nuk i vlerësonim aq shumë ngjyrat kafe dhe doja ta përdor këtë film për të tërhequr vëmendjen ndaj asaj që është anashkaluar në të kaluarën."

17 O’Clock u pasua nga shfaqja e tetë filmave të shkurtër të krijuar si pjesë e Future is Here, një program mentorimi, shkollë filmi dhe laborator për zëra të rinj frymëzues për të gjetur rrugën e tyre në ekranin e kinemasë. "Jemi të mahnitur nga filmat e tyre," thotë Eroll Bilibani, një nga mentorët dhe bashkëthemeluesit e programit "Future is Here" – shprehja më e paktë që përshkruan rezultatet e kësaj nisme të përqendruar te nxënësit e shkollës së mesme.

Duke filluar me Escapee, Anisa Aliu tregon historinë prekëse të arratisjes së gjyshes së saj nga përpjekjet e familjes për ta martuar atë, duke çuar në një jetë të re ku arsimi dhe emisionet në radio marrin përparësi. Filmi i shkurtër, i filmuar gjithashtu në tranzicion dhe përmes dritareve të trenit, ofron një portret të ngrohtë të Shkurte Godancit, zëri i butë i së cilës ende dridhet nga pesha e ngjarjeve të djeshme. Ustah, i ekzekutuar me mjeshtëri nga Albulena Caka, është një odë për punën fizike, e cila mund të duket e rrezikuar nga përparimet teknologjike. Në këtë histori të krijuar bukur për artin e harruar të prodhimit të këpucëve, të punimit të lëkurës ose të botës së brendshme të një sallon bukurie, Albulena i kujton audiencës prekjen thelbësore njerëzore, fillin e përbashkët që mban dhe do të vazhdojë të mbajë gjithçka së bashku. Acorda nga Ruena Rogova përdor imazhe dhe tinguj të pikseluar për të portretizuar asgjësimin; në këtë pjesë të bukur 2-minutëshe, nuk ka rëndësi tema, por mënyra se si paraqitet. Platforma 7, një bashkëpunim mes Jonila Muriqit dhe Suara Ismajlit, gjurmon jetën në stacionin ndërkombëtar të autobusëve të Prishtinës, duke kapur autobusë, njerëz, çadra dhe tabela të sikletshme neoni. Përderisa gjithçka shpaloset në këtë vend kalimtar, vend me njerëz të panjohur i mbushur me shtresa të ndryshme të rëndësisë emocionale, dyshja e filmbërëseve pikturon një portret të jetës në harresë në botën e Kosovës pas vizave. Ratrak i Elena Hoxhës ndjek një histori të rritjes në kuadrin e një sezoni. Ndërsa dy skiatorë shkojnë në Brezovicë dhe reflektojnë mbi jetën e tyre të përbashkët, filmi gjithashtu gjurmon rritjen e tyre, njësoj si një ditë e kaluar në ski: para se ta kuptoni, ka mbaruar dhe gjithmonë do të ketë një ndjenjë pikëllimi kur përfundojnë gjërat. Artistry nga Lis Mustafa eksploron temën e artit të AI, të vendosur në skenën e muzikës metal, duke u thelluar në çështjet e krijimtarisë dhe ekzistencës së përkohshme. Në Wires Crossed, një eksplorim poetik i humbjes dhe asaj që duhet humbur, Era Latifi prezanton një telefonatë që rilidh dhe rindizet, por gjithashtu shqyrton braktisjen si akti i fundit i dashurisë. Nëpërmjet një historie të abuzimit me substancat, ky film i  shkurtër na mëson diçka të butë dhe gjentile lidhur me atë se si pesha e botës së dikujt është e lidhur thelbësisht me ekzistencën e një personi tjetër. Për të përfunduar programin, Traces nga Tea Ahmeti mbushi hapësirën e jashtme të shfaqjes me të njëjtat emocione njerëzore të përjetuara në ekran. Duke reflektuar mbi përvojën e përbashkët të humbjes së një njeriu të dashur, Tea eksploron ekzistencën njerëzore si gjurmë të kujtdo që kemi dashur gjatë gjithë jetës sonë.

Përmes diçkaje në dukje të parëndësishme si një shfaqje në kinema, DokuFest përdor një mënyrë unike për të përhapur lajmet më të mira që kanë dalë ndonjëherë nga peizazhi kinematografik i Kosovës deri më sot: dalja e talenteve të reja nga Kosova, vala e re dhe shtylla kurrizore e peizazhit të ardhshëm kinematografik, nuk janë vetëm të talentuar, por janë edhe frymëzues, të thellë dhe jashtëzakonisht të dhembshur. Me një aftësi të vërtetë për tregimet njerëzore që krijon një distancë të vërtetë nga temat tashmë të shfrytëzuara në skenën e filmave të Kosovës, kjo frymë e re e ajrit të pastër është aq emocionuese sa edhe dehëse.

Nga: Enxhi Noni

Foto: Furkan Çelik